Oświadczenie
Zgoda – miejsce pamięci Tragedii Górnośląskiej
Na spotkaniu w dniu 9 marca bieżącego roku władze Świętochłowic poinformowały o planach
związanych z terenem dawnego obozu koncentracyjnego Zgoda, utworzonego jako filia KL Auschwitz
przez władze niemieckie, a następnie przejętego przez administrację polską. Z przekazanych informacji
wynika, że plany te nie ograniczają się do wzniesienia pomnika ofiar – zgodnie z oczekiwaniami komitetu
utworzonego z inicjatywy byłych więźniów, środowisk śląskich i mniejszości niemieckiej w latach 90. – lecz
obejmują także powołanie instytucji i budowę służącej upamiętnieniu infrastruktury.
Świętochłowicka Zgoda, dzięki pamięci budowanej wokół tego miejsca od ponad ćwierć wieku
przez byłych więźniów, ich rodziny, a także organizacje śląskie i mniejszości niemieckiej, stała się
jednym z najważniejszych symboli Tragedii Górnośląskiej – dramatycznych wydarzeń, które dotknęły
społeczność regionu w 1945 roku. W naszym przekonaniu planowana infrastruktura powinna służyć
wspieraniu tej żywej pamięci, a nie tworzeniu nowej narracji, która pamięć tę miałaby zacierać.
Z przekonania tego wynikają dwa postulaty. Po pierwsze, pomnik wzniesiony w bezpośrednim
sąsiedztwie obozowej bramy powinien upamiętniać, podobnie jak inskrypcje umieszczone
na zainstalowanych dziś w tym miejscu tablicach, ofiary obu obozów. Po drugie, ewentualna instytucja
powinna przybrać charakter Memoriału Tragedii Górnośląskiej, stosownie do rangi Zgody w pamięci
o wydarzeniach 1945 roku. Praktyka społeczna dowodzi, że to ta pamięć krystalizuje się wokół
świętochłowickiego obozu, podczas gdy upamiętniania ofiar KL Auschwitz skupiają się, ze zrozumiałych
względów, wokół Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.
Organizacja proponowanego Memoriału zapełniłaby lukę wynikającą z braku instytucji
kompleksowo zajmującej się upamiętnieniem Tragedii Górnośląskiej. Z uwagi na znaczenie
przedsięwzięcia dla regionu, powinny mu towarzyszyć szerokie konsultacje społeczne i rzetelna
programowa praca z udziałem ekspertów. W imieniu naszych środowisk zgłaszamy gotowość
uczestniczenia w tym procesie.
W imieniu:
Śląskiej Partii Regionalnej
Henryk Mercik
Ruchu Autonomii Śląska
Jerzy Gorzelik
Towarzystwa SpołecznoKulturalnego Niemców
Województwa Śląskiego
Eugeniusz Nagel